Liu Jiakun
Το βραβείο Pritzker για το 2025 απονεμήθηκε στον αρχιτέκτονα Liu Jiakun (1956) από την Κίνα. Πρόκειται για τον τρίτο κινέζο αρχιτέκτονα που βραβεύεται με την υψίστη, παγκοσμίως, διάκριση αρχιτεκτονικού έργου, ανάλογη σε κύρος ενός Nobel για την αρχιτεκτονική. Όπως συμβαίνει κάθε χρόνο, το διαδίκτυο κατακλύστηκε με πλήθος από αναφορές για την επαγγελματική πορεία και το έργο του. Είναι, δε, πάντα ενδιαφέρον το κείμενο που δημοσιεύεται, τεκμηριώνοντας το σκεπτικό της διεθνούς κριτικής επιτροπής (με πρόεδρο τον Alejandro Aravena) οπού φέτος, μεταξύ άλλων, αναφέρει ότι ο Liu Jiakun « […] συλλαμβάνει και υλοποιεί νέους κόσμους, μακριά από στιλιστικά ή αισθητικά πρότυπα».
Αν ψάξει κάποιος λίγο περισσότερο το βιογραφικό του, θα βρεθεί μπροστά σε μία ενδιαφέρουσα και αναπάντεχη πληροφορία: Ο Jiakun, απογοητευμένος από την άσκηση του επαγγέλματος ως νέος αρχιτέκτονας, αποσύρεται για περισσότερο από μία δεκαετία από την αρχιτεκτονική, ασκώντας την τέχνη της ζωγραφικής και της συγγραφής μυθιστορημάτων, που εξακολουθεί να εκδίδει και μετά την επιστροφή του στην αρχιτεκτονική δραστηριότητα (1999).
Δεν είναι σπάνιο οι αρχιτέκτονες να εκφράζονται δημιουργικά μέσω των παραστατικών, κυρίως, τεχνών, ή να επιχειρούν να συγγράψουν. Ο Liu Jiakun, όμως, αναπτύσσει επί δεκαετίες παράλληλη δράση στα πεδία της αρχιτεκτονικής και του λόγου. Ο ίδιος αναφέρει: «Η συγγραφή μυθιστορημάτων και η άσκηση της αρχιτεκτονικής είναι διακριτές μορφές τέχνης και δεν επιδίωξα σκόπιμα να τις συνδυάσω. Ωστόσο, υπάρχει μια εγγενής μεταξύ τους σχέση στη δουλειά μου -όπως η αφηγηματική ποιότητα στη συγκρότηση του χώρου και η επιδίωξη της ποίησης στον σχεδιασμό». Θίγοντας δυο διακριτά ζητήματα, αφενός τον τρόπο που ο αρχιτέκτονας αντιλαμβάνεται και οργανώνει τον χώρο ως αφήγηση, αφετέρου την ανάγκη ανάδειξης της ποιητικής διάστασης της αρχιτεκτονικής, ο Jiakun δεν υπενθυμίζει μόνο τα ουσιώδη. Επαναφέρει στο προσκήνιο την αντίληψη του αρχιτέκτονα ως ενός συγχρόνου Homo Universalis, που συμπυκνώνει τα ιδανικά της εποχής της Αναγέννησης: κριτικό πνεύμα, ευρυμάθεια, αλλά και παράλληλη δράση σε διαφορετικά πεδία της τέχνης και της επιστήμης.
Στην εποχή όπου το αρχιτεκτονικό έργο προωθείται και καταναλώνεται στιγμιαία μέσω της εικόνας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το είδος του αρχιτέκτονα που έχει την ανάγκη το βράδυ να γράφει μυθιστορήματα για να σχεδιάζει καλυτέρα το επόμενο πρωί -και το αντίστροφο- μοιάζει εξωπραγματικό. Οι ιδιαίτερες ποιότητες και η πνευματικότητα που χαρακτηρίζουν, όμως, το υλοποιημένο του έργο, συνδέονται άμεσα με την πολύπλευρη δραστηριότητά του στις τέχνες και τα γράμματα. Στην ανάπτυξη της σκέψης αλλά και των δεξιοτήτων που δεν έχουν προφανή η άμεσο αντίκτυπο στον σχεδιασμό. Το έργο του, επομένως, αποτελεί μάθημα, όχι μόνο αρχιτεκτονικής, αλλά και των τρόπων που «ασκούμαστε» προκειμένου να την υπηρετήσουμε ουσιαστικά.
Αριάδνη Βοζάνη
