Κτίρια πολιτισμού
Ο βρετανικός τύπος αναφέρει ότι τα νέα, ιδιαίτερα ενδιαφέρουσας αρχιτεκτονικής, κτίρια βιβλιοθηκών σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, αποτελούν τόπους μεγάλης επισκεψιμότητας και σύγχρονα τοπόσημα των πόλεων. Μα την εποχή του διαδικτύου, της άμεσης πρόσβασης ηλεκτρονικά σε σημαντικές βιβλιοθήκες παγκοσμίως, πώς είναι δυνατόν ο φυσικός χώρος των βιβλιοθηκών να κερδίζει τέτοια δημοφιλία;
Η απάντηση είναι απλή: Ο φυσικός χώρος πάντα θα κερδίζει τον ψηφιακό, καθώς επιτρέπει τη χαρά την συνεύρεσης. Τα νεόκτιστα αυτά, δημοσίου χαρακτήρα κτίρια, δεν λειτουργούν μόνο ως βιβλιοθήκες δανεισμού ή ανάγνωσης αλλά κυρίως ως χώροι πολιτισμού, συνάντησης, ανταλλαγής απόψεων, επιμόρφωσης. Στα κτιριολογικά τους προγράμματα περιλαμβάνονται και εμπορικές χρήσεις, όπως μικρά καταστήματα, εστιατόρια και καφέ, ενώ με πλήθος εκδηλώσεων, εργαστήριων, διαλέξεων, προσκαλούν τον πολίτη όχι μόνο στη γνώση αλλά και στη συμμετοχή σε ένα είδος μικρής κοινωνίας. Η επιτυχία τους αντανακλά ευρύτερα στη γειτονιά όπου είναι χωροθετημένα αλλά και στην πόλη, ενώ σίγουρα η επιτυχία της λειτουργίας τους δεν αποτελεί στοίχημα μόνο του εκάστοτε ιδιωτικού η δημόσιου φορέα που τα υλοποίει αλλά και στρατηγική επιλογή της πόλης που τα υποδέχεται και εν τέλει τα υποστηρίζει.
Πρόσφατο δημοσίευμα στον ελληνικό τύπο ενημερώνει για την προδιαγεγραμμένη ήττα ενός χώρου πολιτισμού της περιφέρειας με αξιοσημείωτη ιστορία και παρακαταθήκη. Πρόκειται για το Κέντρο Αρχιτεκτονικής της Μεσογείου, το περίφημο ΚΑΜ, που στεγάστηκε στο Μεγάλο Αρσενάλι από το 2002, όταν ολοκληρωθήκαν οι εργασίες αποκατάστασης του κτιρίου στο παλιό λιμάνι των Χανίων.
Αναπτύσσοντας δυναμική δράση ήδη από τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας του με διευθυντή τον Δημήτρη Αντωνακάκη, αποτέλεσε πόλο έλξης για πολλούς αρχιτέκτονες και πανεπιστημιακούς από όλη την Ελλάδα άλλα και το εξωτερικό. Με τις εκθέσεις, τα συνέδρια και τις εκδηλώσεις που οργανωθήκαν, συνέβαλε στην προώθηση της τέχνης της αρχιτεκτονικής στον ιδιαίτερο τόπο της Μεσογείου κι αποτέλεσε ενεργό πολιτισμικό κύτταρο για τους κάτοικους και επισκέπτες της πόλης.
Στα Χανιά αποφασίστηκε κάποτε -μετά από βασανιστική διαβούλευση, όπως αναφέρει ο τοπικός τύπος- ότι η αρχιτεκτονική αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημα της πόλης και επένδυσαν σε αυτήν ιδρύοντας το ΚΑΜ. Ήταν οπωσδήποτε μια στρατηγική απόφαση, με επίκεντρο τον πολιτισμό και την κληρονομιά, ένα βραβευμένο έργο αρχιτεκτονικής αποκαταστάσεων που κοσμεί την πόλη μέχρι σήμερα. Υπάρχουν ανάλογες στρατηγικές -και ιδιαίτερα στις πόλεις της ελληνικής περιφέρειας- την εποχή μας?
Αριάδνη Βοζάνη
