Doxiadis+ Architects Landscape Architects

Οι doxiadis+ είναι γραφείο μελετών αρχιτεκτονικής και αρχιτεκτονικής τοπίου που ιδρύθηκε το 1999 στην Αθήνα από τον Θωμά Δοξιάδη, από τα πρώτα που ειδικεύτηκαν σε αυτόν τον τομέα όταν στην Ελλάδα η έννοια της αρχιτεκτονικής τοπίου ήταν ακόμα άγνωστη. Μέσα στα είκοσι περίπου χρόνια της δραστηριότητάς του, το γραφείο έχει μεγαλώσει σημαντικά έχοντας συγκροτήσει μία αφοσιωμένη ομάδα 30 ειδικών, απολαμβάνει διεθνή καταξίωση και έχει καταφέρει να αλλάξει εδραιωμένες νοοτροπίες στο ευρύ κοινό μέσα από το υλοποιημένο έργο του. Στο πλαίσιο λειτουργίας των doxiadis+, η πρακτική είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένη με την έρευνα και στηρίζεται στις θεμελιώδεις αρχές που πρεσβεύει το γραφείο από την εποχή της ίδρυσής του: της οικολογίας, της βιοφιλίας και του σχεδιασμού για τον άνθρωπο.

Σ.Μ: Έχοντας το υπόβαθρο των πρώτων σας σπουδών στην αρχιτεκτονική, πότε αντιληφθήκατε τι είναι η αρχιτεκτονική τοπίου και πόσο νωρίς αποφασίσατε να διερευνήσετε τις δυνατότητες που προσφέρει;

Θ.Δ: Ξεκίνησα τις σπουδές μου στο τμήμα αρχιτεκτονικής του Harvard, το οποίο συστεγαζόταν τότε με το τμήμα αρχιτεκτονικής τοπίου, οπότε παρατηρούσα τους συμφοιτητές μου να δημιουργούν πράγματα και φόρμες που μου κέντριζαν το ενδιαφέρον περισσότερο από αυτό που έκανα ο ίδιος ως αρχιτέκτονας. Με την ολοκλήρωση του πτυχίου πήρα την απόφαση να σπουδάσω αρχιτεκτονική τοπίου, σε μια εποχή που οι περισσότεροι δεν ήξεραν τι είναι. Ο συναρπαστικός αυτός κόσμος μού προσέφερε μια βαθύτερη κατανόηση της συμβίωσης των ειδών, της σημασίας της βιολογίας και της οικολογίας, καθώς και μια σφαιρική αντιμετώπιση των οικοσυστημάτων του πλανήτη μας.

Από τη μία είμαι αρχιτέκτονας -που σημαίνει ότι έχω επιθυμία να χτίζω– και από την άλλη αντιλαμβάνομαι τα τοπία και την ομορφιά τους αλλά και το πώς αυτά αλλοιώνονται από την κατασκευαστική δραστηριότητα. Ο αρχιτέκτονας θέλει να αφήσει κάτι που μετά τον θάνατό του θα μείνει αιώνιο. Οπότε, όσο πιο μνημειακή είναι η αρχιτεκτονική, τόσο το καλύτερο. Από την άλλη, ως αρχιτέκτονας τοπίου πιστεύω ότι όσο πιο λίγη είναι η παρέμβαση στο τοπίο, τόσο αρμονικότερη είναι η σχέση μας με αυτό. Πρέπει να αποδεχτείς παράλληλα το γεγονός ότι το τοπίο θα αλλοιωθεί με το πέρασμα του χρόνου, γιατί (το τοπίο) είναι κάτι ζωντανό: Είναι φτιαγμένο με ζωντανούς οργανισμούς και ένας από αυτούς είμαστε κι εμείς, επομένως οφείλουμε να το σεβόμαστε για να συμβιώνουμε αρμονικά μαζί του.

Σ.Μ: Τι ήταν αυτό που σας έκανε να επιλέξετε ως έδρα σας την Ελλάδα, τη στιγμή όπου η αρχιτεκτονική τοπίου ήταν σχεδόν άγνωστη; Πόσο έχουν αλλάξει οι πελάτες μέσα στο χρονικό διάστημα που έχει περάσει από τότε και πόσο έχετε αλλάξει εσείς;

Θ.Δ: Η αρχιτεκτονική τοπίου καθώς και η σύζευξή της με την αρχιτεκτονική, μέχρι και πριν λίγα χρόνια έμοιαζε απαγορευτική. Όταν επέστρεψα στην Ελλάδα το 1997 από την Αμερική, μιλούσα για διαμόρφωση τοπίου και έβλεπα να με κοιτάνε με ένα βλέμμα απορίας, σαν να μην καταλάβαιναν τι έλεγα. Αυτό που παρατηρούμε είναι ότι μέσα σε αυτά τα 20 χρόνια έχει γίνει πάρα πολύ μεγάλη πρόοδος, σε πολλά επίπεδα. Σε κάθε βήμα μας, οι doxiadis+ συμβάλλουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στην αλλαγή αυτής της νοοτροπίας, τόσο διαμέσου των έργων μας όσο και μέσω των διαλέξεων που δίνουμε, σε Ελλάδα και εξωτερικό.

Θα σας δώσω ένα προσωπικό παράδειγμα: Στους Ολυμπιακούς του 2004, εργάστηκα στην Οργανωτική Επιτροπή ως υπεύθυνος για θέματα πρασίνου και υπήρξα Διευθυντής Τομέα Εικόνας της Πόλης. Μέχρι και πριν το 2004, ήταν μόδα, σε όλους τους δήμους, να φυτεύονται φοίνικες. Ύστερα σταμάτησαν και ξεκίνησαν να φυτεύουν επιτέλους ελιές. Σε επίπεδο γραφείου, μπορεί στην αρχή η αειφορία και η αρχιτεκτονική τοπίου να φάνταζαν σαν ένα μακρινό όραμα και ίσως μια πολυτέλεια, πλέον όμως έχουμε καταφέρει να αναπτύξουμε μια σχέση εμπιστοσύνης με τις μεγαλύτερες εταιρίες στην Ελλάδα όσο και με Έλληνες και ξένους ιδιώτες, αναλαμβάνοντας έργα όπως το Μητροπολιτικό Πάρκο Ελληνικού, επανένταξη βιομηχανικών περιοχών, αστικές αναπλάσεις, δημιουργία δημοσίου χώρου και παραθεριστικές κατοικίες.

Σ.Μ: Ποια έργα θεωρείτε ως σταθμούς στην πορεία σας και γιατί;

Θ.Δ: Το πιο σημαντικό έργο, αυτό για το οποίο είμαι πιο περήφανος, είναι η ανάπτυξη μιας ομάδας παθιασμένων και εξειδικευμένων συνεργατών, με βάση την Ελλάδα, με την οποία συλλογικά δημιουργούμε διεθνή πρωτοπορία στα οικολογικά έργα αρχιτεκτονικής και τοπίου. Ένα από τα πλέον αντιπροσωπευτικά έργα μας είναι το Landscapes of Cohabitation: 350 στρέμματα πανέμορφου κυκλαδικού τοπίου με βίλες στην Αντίπαρο το οποίο ξεκίνησε το 2000 και συνεχίζει ακόμα. Τότε, μάς κοιτούσαν περίεργα που σχεδιάζαμε με ιθαγενή φυτά. Το έργο αυτό έχει αποτελέσει για εμάς ευκαιρία για βαθιά σκέψη γύρω από τη σχέση του ανθρώπου και της φύσης, στον χώρο και τον χρόνο, καθώς και έρευνας διαμέσου των πειραμάτων, που μας είχε επιτρέψει να αναπτύξουμε τεχνογνωσία. Ως αποτέλεσμα, έχει λάβει αρκετές διεθνείς διακρίσεις: ήταν φιναλίστ για το κορυφαίο διεθνές βραβείο αρχιτεκτονικής τοπίου (Rosa Barba), ενώ έχει γίνει αφιέρωμα στους Financial Times.

Δυστυχώς στην Ελλάδα επιβιώνει μια νοοτροπία που βλέπει το “πράσινο“ σαν συμπλήρωμα. Ως γνήσιοι αρχιτέκτονες και αρχιτέκτονες τοπίου που δημιουργούμε από κτίρια μέχρι αστικούς χώρους, πάρκα και κήπους, αντιμετωπίζουμε τον χώρο, το μπετόν, την πέτρα, το νερό, το φυτό και τον άνθρωπο σαν σύνολο, που του αξίζει να σφύζει από ζωή, αναμένοντας την κλιματική αλλαγή. Με αυτήν ακριβώς τη λογική μελετάμε μια σειρά έργων στην Αθήνα, όπου με προσεκτικά στοχευμένες κινήσεις διαμέσου συγκεκριμένων έργων επιδιώκουμε να φέρουμε μεγάλα αποτελέσματα, τόσο σε επίπεδο οικολογίας όσο και στην ποιότητα ζωής.

Στον λόφο του Στρέφη κρατάμε όλα τα υφιστάμενα στοιχεία, προσθέτοντας τα ελάχιστα για να γίνει πιο ζωντανός, πιο υγιής, πιο όμορφος, πιο προσβάσιμος για όλες τις ηλικίες. Στα έργα του Ελληνικού, τον Πύργο της Μαρίνας, τους δρόμους και τα πεζοδρόμια, τις μικρές πλατείες, το πρώτο τμήμα του Μητροπολιτικού Πάρκου, εξερευνούμε πώς η πόλη του μέλλοντος μπορεί να είναι πιο ανθρώπινη και πιο οικολογική. Στην Ακαδημία Πλάτωνος διαπραγματευόμαστε πώς ένας αρχαιολογικός χώρος μπορεί να είναι και πάρκο γειτονιάς, πώς το αρχαίο στοιχείο μπορεί να συμβιώσει με το σήμερα.

Διαβάστε την πλήρη συνέντευξη στο τεύχος ek 265 | Μάρτιος 2022