Κατοικία στην Καλαμάτα

Σημείο αναφοράς

H κατοικία, επιφάνειας 410m², γεννήθηκε από τη συνάντηση της αρχιτεκτονικής δημιουργίας με τον ενεργειακό σχεδιασμό και το πρότυπο των παθητικών κτιρίων στην Ελλάδα.

Λειτουργική διάταξη

Το κτίριο βρίσκεται στον αστικό ιστό της Καλαμάτας, σε έναν εκτεταμένο ελαιώνα, ο οποίος αποτελεί μία νησίδα φύσης εντός ενός αναπτυσσόμενου τμήματος της πόλης. Προς τον δρόμο, δημιουργήθηκε ένα σκληρό όριο όπου η όψη δρα σαν φίλτρο μείωσης της ορατότητας προς το εσωτερικό κατά τη μετάβαση από το αστικό στο φυσικό περιβάλλον. Κατά μήκος αυτού του ορίου χωροθετήθηκαν όλοι οι χώροι βοηθητικών χρήσεων και λόγω του βόρειου προσανατολισμού η διάταξη λειτούργησε ευεργετικά ως προς τις αρχές του παθητικού κτιρίου. Έτσι, οι κύριοι χώροι διημέρευσης απολαμβάνουν τον νότιο προσανατολισμό, μέσω ανοιγμάτων μεγάλου μεγέθους, με την υποστήριξη των απαραίτητων προστεγασμάτων ώστε να ρυθμίζεται η ποσότητα εισερχόμενης ηλιακής ακτινοβολίας όπως απαιτείται σύμφωνα με την κάθε εποχή στο κλίμα της Ελλάδας.

Αρχιτεκτονικές μορφές

Η γεωμετρική δομή του κτιρίου χαρακτηρίζεται από τρεις ετερογενείς οριζόντιες ζώνες. Η βάση, η οποία αποτελείται από το υπόγειο, τους υπαίθριους χώρους της κατοικίας και την πισίνα, εμφανίζεται σαν ένας γεωλογικός σχηματισμός από αδρή ακανόνιστη πέτρα που υποδέχεται ως βάθρο τα επόμενα επίπεδα του κτιρίου. Το ενδιάμεσο επίπεδο, ο ισόγειος όροφος, μορφοποιείται σε έναν διευρυμένο υπόλευκο όγκο με χαρακτηριστικά κενά που ανακαλούν τη συνήθη εντύπωση μιας κατοικίας μέσω μορφολογικών χαρακτηριστικών, τα οποία όμως αναιρούνται από τα λειτουργικά κενά που εμπεριέχονται σε αυτά. Τέλος, η κορύφωση της σύνθεσης δημιουργείται από ένα διάτρητο πέπλο που αγκαλιάζει τις ιδιωτικές λειτουργίες της κατοικίας στον όροφο, σαν φωλιά (nidus) ακουμπισμένη στους σκληρούς κτιριακούς όγκους.

Εσωτερική διαμόρφωση

Οι χρήσεις κατανέμονται στα τρία επίπεδα ως εξής: υποστηρικτές χρήσεις στο υπόγειο, όπως cinema room, playroom, utility room και αποθήκες, ημιδημόσιες χρήσεις στο ισόγειο, όπου βρίσκονται οι χώροι διημέρευσης και ο ξενώνας και τέλος, ιδιωτικές χρήσεις στον όροφο, με τα υπνοδωμάτια, τα λουτρά, το πλυσταριό και τους εξώστες των υπνοδωματίων που απολαμβάνουν τη θέα προς μια καταπράσινη περιοχή με φόντο το Κάστρο της Καλαμάτας. Οι χώροι διημέρευσης βρίσκονται σε ανοιχτή διάταξη και οι διαφορετικές χρήσεις οριοθετούνται είτε μέσω αλλαγής υλικού στο δάπεδο, είτε μέσω διαχωριστικών όγκων (π.χ. το κεντρικό, διαμπερές τζάκι και η νησίδα της κουζίνας). Γεωμετρικά, έχει χρησιμοποιηθεί ένα παιχνίδι ξύλινων όγκων έναντι της λευκής βάσης, που μέσα τους κρύβουν λειτουργικούς χώρους, όπως το wc, η γκαρνταρόμπα και τα ψηλά ντουλάπια της κουζίνας.

Στρατηγική βιωσιμότητας

Μορφολογικά, συναντάται συχνά το μοτίβο των “κλαδιών”, ως αναφορά στη φύση και στη φωλιά, δημιουργώντας ένα στοιχείο ταυτότητας και ενοποίησης της αισθητικής σε διαφορετικής λειτουργίας χώρους. Τα πολύ μεγάλα ανοίγματα εντείνουν την αίσθηση της επαφής με τον περιβάλλοντα χώρο και λειτουργούν θετικά στη διαχείριση του εσωτερικού κλίματος της κατοικίας, εφόσον προσφέρουν ισχυρά θερμικά φορτία στο εσωτερικό τους χειμερινούς μήνες, ενώ κατά τους θερινούς, όπου ο ήλιος είναι ψηλότερα, οι κατάλληλα διαστασιολογημένοι εξώστες και τα προστεγάσματα αποκλείουν την ηλιακή ακτινοβολία από το εσωτερικό. Σε συνδυασμό με την ισχυρή μόνωση και την υψηλή αεροστεγανότητα του κτιρίου, ανακόπτονται οι ροές ενέργειας μεταξύ των εξωτερικών και εσωτερικών χώρων και διευκολύνεται η παραγωγή και συντήρηση συνθηκών άνεσης σε κάθε έκφρασή της, οπτική, θερμική και εν τέλει λειτουργική, ολοκληρώνοντας την αίσθηση της φωλιάς σε μη οπτικές συνθήκες.